Giriş - Terk Nedeniyle Boşanmanın Genel Çerçevesi

Evlilik hayatında yaşanan en zor durumlardan biri de eşlerden birinin evi terk etmesidir. Bu durumla karşılaştığınızda aklınıza ilk gelen soru muhtemelen "Artık boşanma davası açabilir miyim?" olacaktır. Türk hukuk sisteminde terk nedeniyle boşanma, Türk Medeni Kanunu'nun 164. maddesinde düzenlenmiş özel bir boşanma sebebidir.

Terk nedeniyle boşanma davası, diğer boşanma davalarından farklı olarak çok teknik kurallara sahiptir. Bu davada hakim, evlilik birliğinin sarsılıp sarsılmadığını araştırmaz - sadece kanunun öngördüğü şartların gerçekleşip gerçekleşmediğini kontrol eder. Şartlar tamsa, boşanmaya karar vermek zorundadır.

Ancak dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta var: Her evi terk etme olayı hukuki anlamda "terk" sayılmaz. Kanunun aradığı belirli şartları sağlaması gerekir. Bu nedenle bu makalede, hangi durumlarda terk nedeniyle boşanma davası açabileceğinizi detaylı olarak açıklayacağız.

Terk Nedir? Hukuki Tanımı ve Kapsamı

Hukuki anlamda "terk", eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek amacıyla ortak konutu terk etmesi ya da haklı bir sebep olmadan ortak konuta dönmemesi halidir. Basit bir ifadeyle, evli bir kişinin eşini yalnız bırakacak şekilde evi terk etmesi ve uzun süre geri dönmemesidir.

Gerçek Terk

Gerçek terk, eşin kendi isteğiyle ve haklı bir sebep olmaksızın ortak konutu terk etmesidir. Örneğin, kocanın hiçbir geçerli gerekçe olmadan evden çıkıp gitmesi ve dönmemesi gerçek terk kapsamındadır. Burada önemli olan ayrılığın fiilen gerçekleşmesidir; aynı evde yaşayıp sadece ayrı odalarda yatmak veya konuşmamak hukuken terk sayılmaz.

Yapıntı Terk (Fiili Terk)

Yapıntı terk ise daha ilginç bir durumdur. Bu durumda evde kalan eş, diğer eşi evden ayrılmaya zorlamıştır. Kanuna göre "diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı sebep olmadan eve dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır".

Peki bu nasıl olur? Örneğin, eşine şiddet uygulayarak onu evde kalmasını imkansız hale getiren, eşini evden kovan veya eve almaması için kilit değiştiren kişi, fiilen evde kalmaya devam etse bile hukuken terk fiilini gerçekleştirmiş sayılır. Bu durumda evi terk etmek zorunda kalan eş, terk nedeniyle boşanma davası açabilir.

Terk Sayılmayan Durumlar

Her ayrılık terk değildir. Haklı nedenlerle ayrılık terk kapsamında değerlendirilmez:

• İş nedeniyle başka şehirde yaşamak
• Askerlik görevi için gitme
• Sağlık nedenleri (hastane, tedavi vb.)
• Eğitim amaçlı ayrılık
• Eşin şiddet, tehdit veya psikolojik baskısı nedeniyle ayrılma

Terk Nedeniyle Boşanma Davası Açabilmenin Şartları

Terk nedeniyle boşanma davası açabilmek için altı temel şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir. Bu şartlardan biri bile eksik olursa dava reddedilir.

Ortak Konutun Terk Edilmesi

İlk şart, eşlerden birinin ortak konutu fiilen terk etmesidir. Evlilik birliğinin temel yükümlülüklerinden biri eşlerin birlikte yaşamasıdır. Bu nedenle eşin kendi iradesiyle evi terk edip geri dönmemesi boşanma sebebi sayılır.

Önemli bir nokta: Ortak konut derken, eşlerin birlikte seçtikleri ve yaşadıkları evi kastediyoruz. Eğer eşler hiç birlikte yaşamamışlarsa veya konut eşlerin ortak kararıyla belirlenmemişse, o evden ayrılmak terk sayılmayabilir.

Terk Eden Eşin Kusurlu Olması

Terk nedeniyle boşanma kusura dayalı bir sebeptir. Davanın başarılı olabilmesi için evi terk eden eşin haklı bir sebebe dayanmıyor olması gerekir. Yani terk fiilinde kusurlu bulunması şarttır.

Peki hangi durumlar haklı sebep sayılır? Eşin şiddet, tehdit veya psikolojik baskı görmesi nedeniyle evi terk etmesi haklı sebeptir. Bu durumda evden ayrılan eş kusurlu değildir ve terk nedeniyle boşanma sebebi oluşmaz.

Ayrılığın En Az Ay Sürmesi

Terk olgusunun kesintisiz en az altı ay devam etmesi gerekir. Bu süre, terk eden eşin ortak konutu fiilen terk ettiği günden başlayarak hesaplanır. Altı aylık süre dolmadan terk nedeniyle dava açılamaz.

Eğer terk eden eş 6 ay dolmadan eve geri döner ve bir süre ortak hayatı devam ettirirse, ayrılık kesilmiş sayılır ve süre sıfırlanır. Ancak bazı durumlarda terk eden eş kötüniyetli biçimde bu süre dolmadan eve kısa süreliğine dönüp tekrar ayrılarak 6 aylık süreyi kesintiye uğratmaya çalışabilir. Bu tür davranışlar hakkın kötüye kullanılması kapsamında değerlendirilir.

Usulüne Uygun İhtar Gönderilmesi

Terk nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için kanunun aradığı en önemli usuli şart, terk eden eşe bir ihtar gönderilmiş olmasıdır. Ayrılığın dördüncü ayı bittikten sonra terk edilen eş, aile mahkemesine başvurarak veya notere müracaat ederek terk eden eşe ortak konuta dönmesi için ihtar çekilmesini talep etmelidir.

İhtar, hakim veya noter aracılığıyla yapılmalıdır; adi bir mektup, telefon, WhatsApp mesajı veya e-posta yeterli değildir. Bu ihtarname terk eden eşe tebliğ edilir ve kendisine iki ay içinde eve dönmesi gerektiği, dönmezse boşanma davası açılabileceği açıkça bildirilir.

İhtarın Samimi Olması ve Konutun Uygunluğu

Gönderilen eve dön ihtarının samimi bir barışma isteğiyle yapılması gerekir. Yalnızca şeklen ihtar çekilmiş olması yeterli değildir. Mahkeme, ihtarın gerçekten ortak hayatı yeniden kurma amacı taşıyıp taşımadığını değerlendirir.

Ayrıca ihtarda davet edilen konutun uygun ve yaşanabilir olması şarttır. Eşin geri dönmesi istendiği ortak konut, birlikte yaşamaya elverişli değilse ihtar amacına ulaşmaz. Örneğin:

• Konut hazır ve kullanılabilir olmalı
• Asgari yaşam ihtiyaçlarını karşılayacak eşya ve imkanlar bulunmalı
• Konut bağımsız olmalı (eşlerden birinin anne-babasıyla birlikte oturulan bir ev uygun kabul edilmeyebilir)

İhtarın Sonuçsuz Kalması

Son koşul, çekilen ihtarın sonuçsuz kalmasıdır. İhtarın tebliğinden itibaren en az iki ay beklenmesine rağmen terk eden eşin haklı bir sebep olmaksızın eve dönmemiş olması gerekir. İhtar üzerinden iki ay geçmeden boşanma davası açılamaz.

"Eve Dön" İhtarı Nasıl Gönderilir?

Mahkeme Aracılığıyla İhtar

Terk edilen eş aile mahkemesine başvurarak terk eden eşe eve geri dön çağrısında bulunulmasını talep edebilir. Bu ihtar bir çekişmesiz yargı işi olduğu için mahkemece yerine getirilir. İhtarı herhangi bir yerdeki mahkeme göndermeye yetkilidir.

Terk eden eş yurt dışında ise ihtar istinabe yoluyla gönderilir. Bu durumda mahkeme kanalıyla, tercüme edilerek ve adli yardımla tebligat yapılması gerekir.

Noter Aracılığıyla İhtar

2011 yılındaki değişiklikle noterden ihtar çekme imkânı da getirilmiştir. Noterlik tarafından gönderilecek olan ihtarname, terk eden eşe tebliğ edilir ve gerekli uyarıları içerir.

İhtarda Bulunması Gereken İçerik

Gönderilecek olan ihtarda şu hususlar yer almalıdır:

• Dönülmesi için çağrı yapılan konutun açık adresi
• Dönüş yapılması gereken sürenin 2 ay olduğu
• Uymamanın sonuçları (boşanma davası açılacağı)
• Yol giderinin gönderildiği (PTT ile veya IBAN yoluyla)
• Konut anahtarının bulunduğu yer

İhtar Süreleri ve Zamanlaması

Dört ay geçmeden ihtar isteminde bulunulamaz. Bu süre koşulu, terk eyleminin biraz devam etmesini sağlama amaçlıdır. Dördüncü aydan itibaren ihtar talebi her zaman yapılabilir.

İhtar gönderildikten sonra iki ay beklenmesi gerekir; ihtar tebliğ edildikten sonra iki ay geçmeden boşanma davası açılması mümkün değildir.

Kimler Terk Nedeniyle Boşanma Davası Açabilir?

Terk Edilen Eşin Dava Hakkı

Terk nedeniyle boşanma davası, yalnızca terk edilen eş tarafından açılabilir. Türk Medeni Kanunu'nun 164. maddesine göre, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek amacıyla evi terk eden veya haklı bir sebep olmaksızın eve dönmeyen eş, bu gerekçeye dayanarak boşanma talebinde bulunamaz.

Terk Eden Eşin Dava Açamaması

Terk fiilini gerçekleştiren taraf dava açma hakkına sahip değildir. Çünkü bu özel boşanma sebebi, terk edilen eşin mağduriyetini gidermeye yönelik bir düzenlemedir. Yargıtay içtihatlarında da açıkça belirtildiği üzere, eşini evden kovan, şiddet uygulayan veya eve dönmesine mani olan kişi, bu davranışıyla terk eylemini gerçekleştirmiş kabul edilir ve terk nedeniyle boşanma davası açamaz.

Evden Kovan Eşin Durumu

Eğer bir eş diğerini evden kovmuş, şiddet uygulamış veya eve dönmesini engellemişse, bu durumda fiilen evde kalan eş bile hukuken "terk etmiş" sayılır. Bu durumda evden çıkmak zorunda kalan eş, terk nedeniyle boşanma davası açabilir.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Açılamayacağı Haller

Haklı Sebeple Ayrılma Durumları

Terk eden eşin haklı bir sebebe dayanması halinde bu davanın açılması mümkün olmaz. Haklı nedenlere örnekler:

• Eşin şiddet, tehdit veya psikolojik baskı görmesi
• Canına kast edilmesi
• Ağır derecede kötü muamele görmesi
• Bulaşıcı hastalık bulaştırılması

Bu hallerde evi terk eden eş değil, bu davranışlarıyla ortak hayatı çekilmez kılan diğer eş kusurlu kabul edilir.

Zorunlu Nedenlerle Ayrılık

İş, eğitim, sağlık veya ailevi zorunluluklar nedeniyle geçici olarak başka bir yerde yaşama da haklı nedendir ve bu durum terk kapsamında değerlendirilmez. Örneğin kocanın askerlik görevi için veya iş sebebiyle geçici süre şehir dışında bulunması terk olarak yorumlanmaz.

Ortak Rızayla Ayrı Yaşama

Taraflar ortak kararla bir süre ayrı yaşamayı kararlaştırmış veya mahkemeden ayrılık kararı almışlarsa, bu durum da terk sayılmaz. Mahkemece verilmiş bir ayrılık kararı varken, bu süre içinde terk sebebine dayanarak boşanma davası açılamaz.

Usuli Eksiklikler

• Usule uygun ihtar çekilmemesi
• Altı aylık sürenin dolmaması
• İhtar çekildikten sonra iki aylık sürenin geçmemesi
• İhtarın samimi olmaması

gibi şekli eksiklikler de terk nedeniyle boşanma davasının açılmasını engeller.

Terk Nedeniyle Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Görevli mahkeme her zaman Aile Mahkemesi'dir. Aile mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise, Asliye Hukuk Mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla davaya bakar.

Yetkili mahkeme ise, davayı açacak olan eşin seçimlik hakkına göre belirlenir. Terk nedeniyle boşanma davası:

• Eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesinde
• Tarafların davadan önce son altı ay birlikte oturdukları yer mahkemesinde açılabilir

Dava Dilekçesinin Hazırlanması

Davacı terk edilen eş, hazırladığı boşanma dilekçesinde dayanak olarak TMK m.164'e göre terk nedenine dayandığını belirtir ve şartların varlığını izah eder. Dava dilekçesine delil olarak gönderilen ihtarnamenin bir örneği, ihtarın tebliğine dair evraklar eklenmelidir.

Gerekli Belgeler ve Deliller

İspat yükü davacı eş üzerindedir. Davacı, şu hususları ispatlamalıdır:

• Eşinin ortak konutu terk ettiği
• En az 6 aydır dönmediği
• Usulüne uygun ihtar çekildiği

Bu çerçevede noter aracılığıyla gönderilen ihtarname en önemli delildir. Ayrıca komşular, akrabalar gibi tanık beyanları terk olayını ve eşin dönmediğini doğrulamak için kullanılabilir.

Dava Süreci

Dava süreci diğer boşanma davaları gibi dilekçelerin teatisi, ön inceleme ve tahkikat aşamalarını içerir. Hakim öncelikle ihtarın usulüne uygun yapılıp yapılmadığını ve şartların sağlanıp sağlanmadığını inceler.

Terk nedeniyle boşanma davaları teknik olduğu için hakim, şekli eksikliklere özellikle bakar. Şartlar mevcutsa terk eden eşin dönüş yapıp yapmadığı, haklı bir gerekçesinin olup olmadığı değerlendirilir.

Terk Nedeniyle Boşanma Davasının Riskleri ve Dezavantajları

Eşin Eve Dönmesi Durumu

En büyük risk, terk eden eşin ihtar üzerine eve dönmesidir. Bu durumda dava konusuz kalır ve mahkemece boşanmaya karar verilmesi mümkün olmaz. İhtar gönderildiğinde aslında eşinin geçmiş kusurlarını affetmiş sayılırsınız.

Peki eş döndükten sonra ne olur? Ortak hayat yeniden kurulur ve terk sebebine dayalı dava hakkı ortadan kalkar. Ancak ihtar gönderildikten sonra gerçekleşen olaylar nedeniyle başka boşanma davası açılması mümkündür.

Manevi Tazminat Hakkının Kaybı

Terk nedeniyle boşanma davasında hiçbir surette davacı veya davalıya manevi tazminat verilemez. Çünkü ihtar gönderilmesi, önceki olayların affedildiği anlamına gelir.

Affetme Etkisi

İhtar gönderilmesi, terk öncesindeki tüm kusurlu davranışları affettiğiniz anlamına gelir. Dolayısıyla terk nedeniyle gönderdiğiniz ihtar sebebiyle diğer tüm iddia ve sebeplerden feragat etmiş sayılırsınız. Bu nedenle terk nedeniyle boşanma davası riskli bir tercihtir.

Süre Hesaplamaları ve Pratik Takvim

Aylık Ayrılık Süresi

Terk fiilinin gerçekleşmesi tarihinden itibaren kesintisiz 6 ay beklenmesi gerekir. Örneğin eşiniz 1 Ocak'ta evden ayrılmışsa, aralıksız biçimde 1 Temmuz'a kadar dönmemiş olması gerekir.

Aydan Sonra İhtar

Altı aylık ayrılığın dördüncü ayından itibaren ihtar çekebilirsiniz. Yani yukarıdaki örnekte 1 Mayıs'tan sonra ihtar talebinde bulunabilirsiniz.

Aylık Bekleme Süresi

İhtarın tebliğinden itibaren en az 2 ay beklemek zorunda olursunuz. Bu sürede eşin dönmemesi halinde dava açma hakkı doğar.

Pratik hesaplama: Toplamda en az 6 aylık bir süre gerekir. 4 ay bekleyip ihtar çekip, 2 ay daha bekleyerek minimum süre şartını sağlamış olursunuz.

Yargıtay Kararları Işığında Önemli Hususlar

Ortak Konutun Seçimi ve Uygunluğu

Yargıtay, eşlerin birlikte seçmediği bir konuta yapılan eve dön çağrısının geçerli olmadığını vurgulamıştır. Örneğin evlilik boyunca İstanbul'da yaşayan bir kadına, kocanın kadının onayı olmadan taşındığı köydeki evine dönmesi için ihtar çekilmişse, bu ihtar hukuken geçerli değildir.

İhtarın Samimiyeti Kriterleri

Yargıtay, ihtar ile dava arasında çok uzun süre geçmesini davacının ihtarda samimi olmadığının göstergesi saymıştır. Örneğin 2022'de ihtar çekip 2025'te dava açmak, samimiyetsizlik olarak değerlendirilmiştir.

Davacı Sıfatı ile İlgili Kararlar

Eşini evden kovan, şiddet uygulayan veya eve dönmesini engelleyen kişinin terk nedeniyle dava açamayacağı Yargıtay tarafından net olarak belirtilmiştir. Bu durumda fiilen evde kalan eş bile hukuken "terk etmiş" sayılır.

Alternatif Boşanma Sebepleri

Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanma

Çoğu durumda şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası daha avantajlıdır. Bu davada:

• Teknik şartlar daha az
• Manevi tazminat talep edilebilir
• Eş döndüğünde dava konusuz kalmaz
• Evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını ispat etmek yeterli

Diğer Özel Boşanma Sebepleri

Duruma göre başka özel boşanma sebepleri de değerlendirilebilir:

• Zina (sadakatsizlik)
• Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış
• Suç işleme
• Haysiyetsiz hayat sürme

Hangi Durumda Hangi Sebep Tercih Edilmeli?

Terk nedeniyle boşanma davasını şu durumlarda tercih edebilirsiniz:

• Eşinizle barışmak istiyorsanız (ihtar samimi ise)
• Diğer kusurlu davranışlar önemli değilse
• Teknik şartları eksiksiz sağlayabiliyorsanız

Şiddetli geçimsizlik davasını şu durumlarda tercih edin:

• Kesinlikle boşanmak istiyorsanız
• Manevi tazminat talep edecekseniz
• Terk şartlarını tam sağlayamıyorsanız

Terk Nedeniyle Boşanmada Mali Sonuçlar

Nafaka Hakları

Terk eden eş yoksulluk nafakası talep edemez veya kusuru nedeniyle tazminat ödemek durumunda kalabilir. Yargıtay, evden ayrılıp dönmeyen eşi, evlilik birliğini terk etmek suretiyle boşanmaya neden olan tam kusurlu taraf olarak nitelendirmektedir.

Tazminat Talepleri

Terk nedeniyle boşanmada manevi tazminat verilemez. Çünkü ihtar gönderilmesi affetme etkisi yaratır. Ancak maddi tazminat durumu farklı değerlendirilebilir.

Mal Paylaşımı

Mal rejimi açısından terk nedeniyle boşanma özel bir durum yaratmaz. Eşlerin mal rejimi neyse (edinilmiş mallara katılma, mal ayrılığı vb.) ona göre paylaşım yapılır.

Sık Sorulan Sorular

Eşim yurt dışında yaşıyor, ihtar gönderebilir miyim?

Evet, ihtar gönderilebilir. Ancak mutlaka mahkeme aracılığıyla gönderilmesini tavsiye ederiz. Mahkeme, ilgili evrakın bilirkişi vasıtasıyla tercümesini sağlayarak tebligatın istinabe yoluyla ve usulüne uygun bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.

Eşim eve dönerse ne olur?

Eşiniz ihtar üzerine 2 ay içinde eve dönerse, terk nedeniyle boşanma davası açamazsınız. Bu durumda ortak hayat yeniden kurulmuş olur. Ancak dönüşün samimi olmadığı (sadece davadan kaçmak için) kanıtlanırsa, durum farklı değerlendirilebilir.

Terk nedeniyle açtığım dava reddedilirse başka dava açabilir miyim?

Evet, açabilirsiniz. Ancak terk ihtarı gönderdiğiniz için önceki kusurlu davranışları affetmiş sayılırsınız. Bu nedenle yeni oluşan olaylar veya şiddetli geçimsizlik gibi genel sebeplere dayanabilirsiniz.

Çocuklar kimde kalır?

Çocukların velayeti terk olgusuyla doğrudan ilgili değildir. Hakim, çocuğun yüksek yararını gözetir ve duruma göre velayet kararı verir. Terk eden eşin bu davranışı velayet açısından olumsuz değerlendirilebilir, ancak tek başına belirleyici değildir.

Sonuç ve Öneriler

Terk nedeniyle boşanma davası, görünüşte basit ama aslında çok teknik ve riskli bir yoldur. Bu davayı açmadan önce şu hususları dikkatlice değerlendirmelisiniz:

Bu davayı açmayı düşünüyorsanız:

• Tüm teknik şartları eksiksiz sağladığınızdan emin olun
• İhtarınızın gerçekten samimi olduğunu düşünün - eşiniz dönerse kabul edecek misiniz?
• Manevi tazminat hakkınızdan vazgeçtiğinizi bilin
• Mutlaka deneyimli bir aile hukuku avukatından destek alın

Çoğu durumda şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası daha avantajlı ve güvenlidir. Bu sebeple daha esnek kurallara sahiptir ve eşinizin davranışları değişirse dava yine devam eder.

Son olarak şunu unutmayın: Her boşanma süreci kendine özgüdür. Bu makalede genel bilgiler vermeye çalıştık, ancak sizin durumunuza en uygun yolun ne olduğunu ancak uzman bir avukat değerlendirebilir. Bu nedenle hukuki danışmanlık almadan böylesine önemli bir karar vermeyin.

Eşiniz evi terk etmişse, önce durumu soğukkanlılıkla değerlendirin, sonra en doğru hukuki yolu belirleyin. Bazen sabırlı olmak, bazen de hızlı hareket etmek gerekebilir. Doğru zamanlamada doğru adımları atmanız, hem hukuki sürecinizin başarılı olması hem de kendi geleceğinizi en iyi şekilde korumanız açısından kritik önem taşır.

Akdemir Hukuk Bürosu

Daha detaylı bilgi almak ve hukuki danışmanlık için İstanbul Kartal/Soğanlık'ta bulunan Akdemir Hukuk Bürosu'nu ziyaret edebilir veya 0 505 589 86 36 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz. Aile Hukuku alanında uzman büromuz, sizlere hukuki destek sağlamaya hazırdır.

Avukat Muhammet Akdemir Kimdir?